Indien iemand letsel heeft opgelopen (lichamelijk en/of geestelijk) door de schuld van een ander, heeft men in principe recht op smartengeld. Al gauw denkt men dan aan de astronomisch hoge bedragen waarover in de media wordt bericht en die dan meestal in de Verenigde Staten door de rechter zijn toegewezen. Hierbij wordt echter uit het oog verloren dat het in die zaken vaak een vergoeding van alle schade betreft, dus ook die van bijv. het verlies van inkomen in de toekomst. In Nederland wordt smartengeld betaald naast de overige schade. De bedragen zijn dus niet te vergelijken met die in bijv. de Verenigde Staten.
De vergoeding van materiële schade wordt berekend op twee manieren: bij al gemaakte kosten gebeurt dit aan de hand van nota’s. Bij te verwachten schade in de toekomst wordt een schatting gemaakt met een afweging van risico’s. Er wordt bijvoorbeeld gekeken naar de geschatte overlijdensleeftijd.
Factoren die een rol spelen bij de hoogte van het smartengeld:
• aard en ernst van het letsel (de belangrijkste factor);
• mate van geleden pijn;
• duur van het herstel;
• mate waarin het slachtoffer zich van zijn toestand bewust is;
• blijvende littekens en/of lichamelijke beperkingen en de invloed hiervan op werk, studie, relaties en vrijetijdsbesteding;
• leeftijd en geslacht. En heel soms:
• aard van de aansprakelijkheid (bijv. de mate van schuld bij de veroorzaker);
• vertraging bij de afwikkeling van schade.
De ANWB verzamelt al ruim zestig jaar rechterlijke uitspraken waarin smartengeld is toegewezen in het boek Smartengeld. Deze uitspraken worden gerubriceerd naar het soort letsel. Letselschaderegelaars, advocaten, verzekeringsmaatschappijen, rechters en anderen die op een of andere manier te maken hebben met een vordering voor de vergoeding van de immateriële schade van een slachtoffer, raadplegen deze verzameling om enige indicatie te krijgen over het te vergoeden of te vorderen smartengeld.
Voorbeelden.
De toegewezen bedragen in de voorbeelden zijn geïndexeerd naar september 2024 (bijv.: toegewezen in januari 2018: € 1.000, geïndexeerd naar september 2024 komt dat neer op € 1.293; zie link naar CBS-site)
Smartengeld na ongeval:
nr. 2845 | man | student | 17-03-2015 | € 2.124 (Ontsiering van gelaat en lichaam)
Als gevolg van een verkeersongeval heeft hij letsel opgelopen aan zijn hoofd, knie en pols. Zijn klachten bestonden uit pijnklachten aan zijn hoofd, knie en pols. De door hem gestelde blijvende invaliditeit gehele mens van 9% als gevolg van de pijnklachten is volgens de rechter onvoldoende onderbouwd. Wel staat vast dat hij een blijvend litteken op zijn hoofd heeft overgehouden aan het ongeval, met gevoelsstoornis en overgevoeligheid voor zonlicht.
(te vermeerderen met wettelijke rente vanaf datum indiening verzoekschrift, 21-10-2022; het toegekende bedrag in Antilliaanse guldens bedroeg NAf. 4.000,-, omrekenkoers d.d. 19-6-2023)
nr. 2908 | man | 18-03-2020 | € 1.010 (Hoofd-, hersen- en zenuwletsel, psychische schade)
Rijdend op zijn fiets is hij aangereden door een auto. Hierdoor is hij ten val gekomen. Als gevolg hiervan had hij een schaafwond en een kneuzing aan zijn rechterschouder en hoofd- en nekpijn. Tevens was sprake van een zware hersenschudding. Hij is 1 nacht opgenomen geweest en heeft daarna maanden thuis gezeten. Hij is gediagnostiseerd met Hoog Energetisch Trauma en postcommotionele klachten. Door concentratie- en aandachtstoornissen en onder meer vermoeidheidsklachten is hij maanden (deels) a.o. geweest.
(te vermeerderen met wettelijke rente vanaf datum ongeval, 18-3-2020; het toegekende bedrag in Antilliaanse guldens bedroeg NAf. 2.000,-, omrekenkoers d.d. 3-6-2024)
Smartengeld na medische fout (in 2024 zijn er geen nieuwe uitspraken gewezen op dit gebied):
nr. 2740 | vrouw | 52 jaar | 17-09-2010 | € 125.000 (Heup- en bekkenletsel, beschadiging inwendige organen)
Uit een bloedonderzoek en een echo in het ziekenhuis in augustus 2010 bleek dat zij een positieve hepatitus C uitslag had. Die uitslag is ongelezen aan haar patiëntendossier toegevoegd, waarna tijdens alle controles daarna (inclusief CT-scans en MRI-scans) gedurende bijna 11 jaar nooit is opgemerkt dat er iets aan de hand was met haar lever en nooit die positieve uitslag boven water is gekomen. In februari 2021 werd evenwel de diagnose levercirrose en (ongeneeslijke) leverkanker gesteld. Vaststaat dat door het missen van de juiste diagnose in 2010 niet de juiste behandeling is ingezet, waardoor het zeer waarschijnlijk is dat zich daardoor leverkanker heeft kunnen ontwikkelen die in een laat stadium is ontdekt. Haar overlevingskansen zijn gedaald van (nagenoeg) 100% naar 0%. Na de diagnose van kanker is haar levensverwachting geschat op 6 maanden; dat is 20 jaar minder dan wanneer ze niet ziek was geworden. Haar leven als zelfstandig functionerende vrouw, echtgenote en moeder is plotseling onomkeerbaar veranderd. Ze kampt met vermoeidheidsverschijnselen, pijn in haar rug en buik, en ontstekingen in haar hele lichaam. Verder moet ze elke 3 weken naar het ziekenhuis voor immunotherapiebehandeling. Door haar klachten kan ze haar hobby’s zoals fietsen en wandelen niet of nauwelijks meer beoefenen. Naar verwachting zullen haar klachten alleen maar erger worden. Op het toegekende bedrag komt het door de verzekeraar reeds betaalde voorschot op het smartengeld ad € 100.000,- in mindering, zodat per saldo nog € 25.000,- verschuldigd is.
(te vermeerderen met wettelijke rente vanaf datum missen positieve uitslag, 17-9-2010)
nr. 2716 | man | 53 jaar | zelfstandig aannemer | 27-05-2005 | € 7.846 (Been- en voetletsel)
Een dag nadat hij een eenzijdig motorongeval had gehad, waarbij hij een schouderfractuur en een breuk van het rechterdijbeen had opgelopen, is hij geopereerd. Daarbij is een zogenaamde grendelpen ingebracht die werd vastgezet met grendelschroeven. Eén grendelschroef bleek niet goed te zijn geplaatst, als gevolg waarvan tijdens een tweede operatie 5 dagen later is geprobeerd dit te herstellen door plaatsing van een nieuwe grendelpen met nieuwe grendelschroeven. Zijn revalidatie startte daarna, maar hij bleef klachten houden. Bijna een jaar later is hij voor de derde keer geopereerd waarbij een plaat op het bot in het been is geplaatst. Tijdens een vierde operatie, bijna 2,5 jaar later, is het plaatmateriaal verwijderd. Als gevolg van het ontstane delay tijdens de eerste operatie heeft hij langer pijn en hinder ondervonden; het ziekenhuis heeft dit erkend. Volgens deskundigen duurde de langere morbiditeit als gevolg van de gemaakte fout niet langer dan 1 jaar. Vanuit neurologisch oogpunt gezien heeft hij geen afwijkingen. Na het uiteindelijk verwijderen van de grendelpen is uiteindelijk alsnog een volledige genezing van de femurfractuur bereikt. De verdere beperkingen en klachten zijn het gevolg van het motorongeluk zelf en zouden zich ook zonder de medische fout hebben voorgedaan. De Rb. overweegt voorts dat, gezien die extra morbiditeit van maximaal een jaar, niet kan worden aangenomen dat het (blijvend) niet meer kunnen beoefenen van zijn hobby, voetbal, het eindigen van zijn relatie en het (in combinatie met zijn doofheid) moeilijk nog contacten onderhouden met anderen, daarvan het gevolg zijn. De Rb. sluit zich aan bij het door het ziekenhuis geboden bedrag.
Smartengeld na mishandeling:
nr. 2923 | man | leerling (MBO) | 20-08-2017 | € 4.500 (Oorletsel)
oen hij op een avond na het uitgaan met 2 vrienden naar huis wilde en ze naar de auto liepen (hij was zelf de BOB), begon één van de anderen met hem te stoeien (deze persoon verkeerde in nogal beschonken toestand) en heeft hem daarbij – onbedoeld en zonder aanleiding – een harde tik tegen zijn oor gegeven. Hij voelde direct pijn en was duizelig en misselijk. Ook voelde hij direct een scherpe pieptoon in zijn oor. Toen hij de volgende dag wakker werd, lag er wat bloed op zijn kussen en had hij pijn aan zijn oor. De dokter constateerde een geperforeerd trommelvlies met daarbij passend gehoorverlies. Ook is sprake van tinnitusklachten. Als gevolg van die tinnitus kampte hij met psychische klachten en is hij een tijdje behandeld door een psychiater. Verder is zijn concentratievermogen afgenomen. Hij wordt nog dagelijks geconfronteerd met de gevolgen van het letsel: naast ongemakken door het gehoorverlies heeft hij last van een voortdurende pieptoon in zijn linkeroor. Bovendien moet hij opletten dat er geen water in zijn oor komt bij het douchen en zwemmen. Door deze klachten (en met name de psychische en cognitieve gevolgen daarvan) heeft hij zijn opleiding niet kunnen afmaken (hij wilde politieagent worden) en heeft zijn carrière een andere wending genomen dan hij had gedacht. Tot slot kan hij door het letsel niet meer kickboksen en sporten op hetzelfde niveau als voorheen.
(te vermeerderen met wettelijke rente vanaf datum klap, 20-8-2017; zie ook tussenvonnis d.d. 29-11-2023, ECLI:NL:RBLIM:2023:7197)
nr. 2934 | man | werkzaam in de horeca | 17-05-2019 | € 17.000 (Arm- en handletsel)
Na irritatie over en weer in het verkeer tussen hem en een andere automobilist, gevolgd door een aanrijding, zijn ze beiden gestopt en is het tot een confrontatie gekomen. Er ontstond een worsteling waarbij beide mannen hebben geslagen en ze uiteindelijk in de sloot zijn beland. Hierbij is zijn linkerelleboog gebroken. De andere man had intussen zijn broer gebeld en die is ook nog gekomen, waarna de ruzie is voortgezet. Het elleboogletsel was toen al ontstaan. Ook had hij een bloedende hoofdwond, maar daarvoor is geen smartengeld toegekend. Bij de bepaling van de hoogte van het smartengeld overweegt het hof dat het elleboogletsel en het daaraan voorafgegane handgemeen pijn, angst, boosheid, stress en andere negatieve gevoelens hebben veroorzaakt. Verder is aannemelijk dat het letsel aan de elleboog, ook na operatief ingrijpen, ten dele blijvende schade met beperkingen tot gevolg heeft gehad, dan wel dat nog een of meer operaties nodig zullen zijn. Er is nog steeds sprake van krachtsverlies in de linkerarm en er zijn beperkingen bij het buigen. Dit is bijzonder bezwaarlijk omdat hij linkshandig is.
(te vermeerderen met wettelijke rente vanaf datum arrest; vernietiging Rb. Amsterdam d.d. 7-9-2022, rolnr. 21-1052, ECLI:NL:RBAMS:2022:5218, voor zover daarbij was bepaald dat de schade moest worden vergoed nader op te maken bij staat)
Smartengeld bij niet-letsel:
nr. 2881 | man | zelfstandig ondernemer | 14-09-2022 | € 1.543 (Inbreuk op privacy, aantasting in de persoon)
Kort nadat zijn relatie na 1 jaar definitief voorbij was, heeft zijn ex-vriendin vanuit zijn mailbox vertrouwelijke berichten tussen hem en zijn behandelaars aan 20 (zakelijke) relaties van zijn bedrijf gestuurd. Ook heeft ze naar 61 (zakelijke) relaties van hem en zijn bedrijf een niet op waarheid berustend bericht verzonden over “zijn afwezigheid” in verband met een opname in een verslavingskliniek. Dit handelen vormt een inbreuk op zijn privacy en een aantasting van zijn goede eer en naam. Hij had zich overigens ook niet onbetuigd gelaten aangezien hij zelf allerlei persoonlijke en vertrouwelijke informatie over zijn ex had gedeeld, waaronder met haar ex-partner. In een reactie op die ontdekking heeft zij naar eigen zeggen gehandeld zoals ze gedaan heeft. De Rb. begrijpt dat ze onaangenaam was getroffen door hetgeen zij in zijn mailbox over zichzelf aantrof, maar haar reactie daarop valt niet goed te praten. Waar hij die gevoelige informatie over haar in beperkte kring heeft gedeeld, heeft zij dat over hem naar in totaal 81 relaties gedaan. Ondanks dat zijn gedrag ook niet bepaald fatsoenlijk genoemd kan worden, moest zij weten dat zij met haar gedrag de reputatie van hem en zijn bedrijven zou schaden. De Rb. oordeelt dat aan zijn kant sprake is van 20% eigen schuld, waardoor per saldo € 1.200,- verschuldigd was.
nr. 2854 | man | 32 jaar | werkzaam in de autobranche | € 1.061 (Ontslag uit dienstbetrekking, arbeidsconflict)
Hij is ten onrechte op staande voet ontslagen en op non-actief gesteld. De redenen voor het ontslag zouden zijn het zonder toestemming gebruiken van de digitale handtekening van een collega en klachten van collega’s over het feit dat hij grensoverschrijdend gedrag zou hebben vertoond door het maken van racistische, discriminerende en seksueel intimiderende opmerkingen. De werkgever heeft de zaak onzorgvuldig aangepakt door hem te snel op non-actief te stellen. Een dergelijke ordemaatregel is, gelet op het diffamerende karakter, slechts gerechtvaardigd als geen alternatief voorhanden is. Dat zo’n situatie speelde is niet gebleken. Verder heeft de werkgever onvoldoende invulling gegeven aan het beginsel van hoor en wederhoor. Door deze handelwijze is hij in zijn eer en goede naam aangetast waardoor immateriële schadevergoeding op zijn plaats is.
(cfm Ktr. Amsterdam d.d. 30-8-2022, rolnr. 22-373, ECLI:NL:RBAMS:2022:5095)
Smartengeld na voeging
nr. 2913 | vrouw | 03-02-2023 | € 26.034 (Heup- en bekkenletsel, beschadiging inwendige organen)
Nadat zij eerder op de avond ruzie had gehad met haar (inmiddels ex-)vriend en ze naar bed waren gegaan, zijn ze beiden opgestaan uit bed waarna hij haar meerdere malen met een mes heeft gestoken. Hierbij is zij geraakt in haar gezicht, rechterkaak, hals, borst, rechterflank en haar hand bij haar duim. In die lichaamsdelen had zij steekwonden variërend in lengte en diepte. Tevens was een rib gebroken en was sprake van een scheurwond aan haar lever als gevolg van het steken in haar buik. Vervolgens heeft hij de gehele nacht en ochtend doorgebracht naast haar, terwijl zij hevig bloedde, zonder hulpdiensten in te schakelen of medische hulp te bieden. Ze verkeerde al die tijd in doodsangst. Ze heeft niet alleen ernstig lichamelijk letsel opgelopen waarvan ze moest revalideren, maar haar is ook psychisch leed aangedaan. Ze is letterlijk en figuurlijk getekend voor het leven. De littekens op haar gezicht en lichaam zullen haar blijvend herinneren aan hetgeen haar is aangedaan. Daarnaast weegt de Rb. bij de toekenning van de immateriële schadevergoeding mee dat zij in haar eigen huis is aangevallen met een mes waardoor een levensbedreigende situatie is ontstaan die nog de hele nacht en volgende ochtend heeft voortgeduurd.
(te vermeerderen met wettelijke rente van datum steekpartij, 3-2-2023)
nr. 2943 | man | 09-04-2019 | € 6.210 (Been- en voetletsel)
Tijdens een voetbalwedstrijd heeft een tegenspeler hem op een bepaald moment met 2 gestrekte benen getackeld als gevolg waarvan hij zwaar been-/voetletsel heeft opgelopen, namelijk een kuitbeenbreuk, gescheurde enkelbanden en een ontwrichte enkel. Een operatie was nodig. Het herstel van de breuk zou 6 weken duren, maar de breuk bleek toen niet volledig genezen waardoor hij vanaf 30-10-2019 nog 3 maanden diende te herstellen. De tackle was volgens meerdere getuigen buitensporig.
(te vermeerderen met wettelijke rente vanaf datum tackle, 9-4-2019; conform Rb. Gelderland loc. Arnhem d.d. 8-9-2023, parketnr. 05-006891-20)